ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନତାର ୭୫ ବର୍ଷ ପାଳନ କରିସାରିଛି । ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନତାରେ ଯୋଗଦାନ ଦେଇଥିବା ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ଦେଶ ମନେପକାଉଛି । କିନ୍ତୁ ଯଦି ଆମେ ମହିଳା ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ କଥା ଦେଖିବା ତାହେଲେ ଏହି ତାଲିକା କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ, କମଳା ନେହେରୁ, ସରୋଜିନି ନାଇଡୁ, ସୁଚେତା କୃପାଳିନିଙ୍କ ପାଖରେ ଅଟକି ଯାଉଛି । କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତିକି ଭାରତର ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଦେଶରେ ଅନେକ ମହିଳା ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନେ ନିଜର ବଳିଦାନ ଦେଇଥିଲେ । ଆସନ୍ତୁ କିଛି ନାଁ ବିଷୟରେ ଆମେ ଜାଣିବା ।
୧- ମାତାଙ୍ଗିନି ହାଜରା - ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ ଭାରତ ଛାଡ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ମାତାଙ୍ଗିନି ଦେବି ଆଗ ଧାଡିରେ ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ । ସେଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ କଲିକତାରେ ଗାନ୍ଧୀ ବୁଢି ବୋଲି ମଧ୍ୟ ଲୋକମାନେ ଡାକୁଥିଲେ । ଏକ ୬ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଏକ ପଦଯାତ୍ରା କରୁଥିବା ବେଳେ ମେଦିନପୁରରେ ବ୍ରିଟିସ ପୋଲିସ ତାଙ୍କୁ ଗୁଳି ମାରି ହତ୍ୟା କରିଥୀଲା ।
୨- ଝଲକର ବାଇ – ଝାନ୍ସି ରାଣି ଲଖମି ବାଇଙ୍କର ସେନାରେ ଥିବା ଝଲକର ବାଇଙ୍କ ବିରତ୍ୱ ଅତୁଳନୀୟ । ଖଣ୍ଡା ଯୁଦ୍ଧରେ ନିପୁଣା ଝଲକର ବାଇ ନିଜେ ଝାନ୍ସି ରାଣିଙ୍କ ବେଶରେ ଆସି ଯୁଦ୍ଧରେ ଲଢି ଝାନସି ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମିବାଇଙ୍କୁ ଗୋପନରେ ଦୁର୍ଗ ବାହାରକୁ ଯିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।
୩- ରାଣି ଦୁର୍ଗାବତି – ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଗଣ୍ଡଓାନାର ଏକ ରାଜ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମିତ ରାଣି ଦୁର୍ଗାବତି ମୋଗଲ ବିରୋଧରେ ଲଢି ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥୀଲେ ।
୪- ରାଣି ଅବନ୍ତିବାଇ ଲୋଧି – ୧୮୫୭ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢାଇରେ ଅବନ୍ତିବାଇ ଲୋଧି ନିଜେ ୪୦୦୦ ସୈନିକମାନଙ୍କର ସେନାକୁ ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ । ସେ ଅନେକ ଦିନ ଧରି ବ୍ରିଟିସ ବିରୋଧରେ ଗରିଲା ଲଢାଇ ଜାରି ରଖିଥିଲେ ।
୫- ରମାଦେବି ଚୌଧୁରି – ଓଡିଶାର ନାରି ଜାଗରଣର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିବା ରମାଦେବି ଚୌଧୂରି ଅନେକ ଥର ବ୍ରିଟିସ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ କରି ଜେଲ ଯାଇଛନ୍ତି ।
୬- ଦୁର୍ଗାବାଇ ଦେଶମୁଖ - ଅନେକ ଥର ବ୍ରିଟିସ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ କରି ଜେଲ ଯାଇଛନ୍ତି । ପରେ ଦେଶର ସାଂସଦ ହୋଇଥିଲେ ।
୭- ରାଣି ଗାଇନିଦୁଲୁ – ସେ ରାଣି ନଥିଲେ କିନ୍ତୁ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ ରାଣି ବୋଲି ଡାକୁଥିଲେ । ମାତ୍ର ୧୭ ବର୍ଷ ସମୟରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବା ଅଭିଯୋଗରେ ବ୍ରିଟିସ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ୧୪ ବର୍ଷର ସଶ୍ରମ କାରାଦଣ୍ଡ ଶୁଣାଇଥିଲା ।
୮- ଉଦା ଦେବି – ଉତର ପ୍ରଦେଶର ଲକ୍ଷେ୍ନା ରେ ସେ ଏକ ସଶସ୍ତ୍ର ମହିଳା ବାହିନୀ ଗଢିଥୀଲେ । ସେ ଦଳିତ ଥିଲେ । ୧୮୫୭ର ହୋଇଥିବା ଲଢାଇର ଦଳିତ ବିରଙ୍ଗାନା ଭାବରେ ସେ ଜଣାଶୁଣା ।
୯- ମାଡାମ ଭିକାଜି କାମା – ବମ୍ବେରେ ଜନ୍ମିର ମାଡାମ ଭିକାଜି କାମା ଜଣେ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଓ ସମାଜ ସୁଧାରକ ଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ ପ୍ରଥମ ମହିଳା ତିରଙ୍ଗା ପତାକାକୁ ଉଡାଇବାରେ ।
୧୦- କିତୁର ରାଣି ଚେନେମା – ଲିଙ୍ଗାୟତ ସମୁଦାୟରୁ ଆସିଥିବା କିତୁର ରାଣି ଚେନେମା ସାରା ଦେଶରେ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଜାଗରଣ ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଅନେକ ବର୍ଷ ପୁର୍ବରୁ ନିଜ ଅଂଚଳରେ ବ୍ରିଟିସମାନଙ୍କୁ ତଡିବା ପାଇଁ ଲଢାଇ କରିଥିଲେ । ଏକ ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା ।
୧୧- ଉମ୍ବାନି କୁଦାଉପୁର – କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନୀ ସେବା ଦଳ ନାମକ ଏକ ସଙ୍ଗଠନ ଗଢି ସେଥିରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସାମିଲ କରି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ପାଇଁ ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଥିଲେ ।
୧୨- ଅବାକା ଚୌଟାଓା – ଗୋଆରେ ପର୍ତୁଗିଜମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ମୁହାଁମୁହିଁ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ ।
୧୩- କେଲାଡି ଚେନେମା - କେଲାଡିର ରାଣି ଥିବା ବେଳେ ଆଉରେଙ୍ଗଜେବ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା । ହେଲେ କେଲାଡି ଏକ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟ ଥିବା ସତ୍ୱେବି ମୋଗଲ ସେନାଙ୍କୁ ସେ ଯୁଦ୍ଧରେ ହରାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
୧୪- ରାଣି ଭେନୁ ନାଚିୟାର – ତାମିଲନାଡୁର ଶିବଗଙ୍ଗାର ରାଣି ଥିଲେ ଭେନୁ ନାଚିୟାର ଯିଏ ନିଜେ ରଣକ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ରିଟିସ ବିରୋଧରେ ଲଢିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଏକ ମହିଳା ବାହିନୀ ଥୀଲା ଯେଉଁମାନେ ଖଣ୍ଡା ଓ ଧନୁତୀର ସହିତ ଗୋଳା ବାରୁଦ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।
୧୫- କୁୟିଇ – କୁୟିଇ ଥିଲେ ରାଣି ଭେନୁ ନାଚିୟାରଙ୍କ ସେନା ନାୟକ । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ବିଶ୍ୱ ଇତିହାସର ପ୍ରଥମ ମହିଳା ଆତ୍ମଘାତୀ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରକ । ସେ ନିଜର ରାଣି ଭେନୁ ନାଚିୟାରଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ନିଜ ଦେହରେ ବୋମା ଖଂଜି ବ୍ରିଟିସ ସେନା ଭିତରେ ପଶି ଫୁଟାଇ ଥିଲେ ।
୧୬- ଜାନକି ଆନ୍ଥି ନାପାନ - ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ବୋଷଙ୍କର ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାନୀରେ ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ସେନାନୀ । ନିଜର ସମସ୍ତ ସୁନା ଗହଣା ସେ ଦାନ କରିଥିଲେ ।
୧୭- ତାରା ରାଣି ଶ୍ରିବାସ୍ତବ – ସେ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ସହିତ ଭାରତ ଛାଡ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସାମିଲ ଥିଲେ । ଏକ ବିକ୍ଷୋଭ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିସ ଗୁଳିରେ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାମୀଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା । ତଥାପି ସେ ଭାଙ୍ଗିପଡିନଥିଲେ ।